آداب تخلی در بهداشت اسلامی

آداب تخلی – توصیه های بهداشتی دستشویی و اجابت مزاج

مسئله ی تخلی یکی از اساسیات زندگی است.
شاید بتوان گفت بسیاری از بیماری ها به خاطر همین رعایت نکردن آداب و سفارشات در مورد تخلی باشد!

زمان تخلی:انسان هر گاه فشار مدفوع و ادرار را احساس کرد باید به تخلی برود.زیاد رفتن به دستشویی هم آسیب هایی به پرستات می زند و بهترین روش این است که انسان هر زمان که احساس کرد که احتیاج به تخلی دارد باید به دستشویی برود.

مواردی استثنا شده که انسان میتواند و باید اگر احساس هم نداشته باشه به دستشویی برود.

۱٫قبل  از خواب(در روایت گفته شده کسی که قبل از خواب قضای حاجت کند از طبیب بی نیاز شود)
۲٫بعد از جنابت و خارج شدن منی تا باقی مانده ی منی خارج شود اگر خارج نشود موجب پرستات می شود.
۳٫شخصی که میخواهد وضو بگیرد و طهارت کند قبلش برود دستشویی تا موقع نماز إحساس نیاز به دستشویی نداشته باشد.

جاهایی که تخلی در آن کراهت و ضرر دارد:
۱٫در حمام(سبب فقر می شود)
۲٫در قبرستان و میان قبر ها
۳٫در آب راکد و داخل آب(سبب آسیب اجنه به انسان می شود)
۴٫زیر درخت میوه دار
۵٫در راه ها و جاده های باز (به علت تردد مردم)
۶٫لانه ی حیوانات،سوراخ موش و مورچه و …(رعایت حقوق حیوانات)
۷٫حیاط مسجد (چون محل اجتماع مؤمنان است)

توصیه ها راجع به دستشویی :
۱٫ورود به دستشویی با پای چپ و خارج شدن با پای راست.
۲٫ورود به دستشویی همیشه همراه با مضرات است چون محل تجمع آلودگی است.به همین علت روایات داریم که هنگامی که انسان وارد دستشویی میشه باید بسم الله الرحمن الرحیم بگوید اما شرطش این است که یواش بگوید.به وسیله بسم الله میکرب و ویروس از انسان دور می شوند.
۳ . پوشاندن سر (تا میکرب و ویروس روی سر ننشیند،پوشاندن سر مانع از نفوذ میکرب میشه)

اموری که در حین تخلی باید انجام داد برای حفظ سلامتی:
۱٫بهترین روش تیمز کردن موضع مدفوع این است که دست نباید با مدفوع ملاقات کند.انسان ابتدا با فشار آب موضع را پاک کند تادست با مدفوع ملاقات نکند.
۲٫پاک کردن باید با دست چپ باشد.
۳٫حتما استبراء انجام شود با انگشت میانه ی دست چپ تا مجرای ادرار به صورت کامل خالی شود.

اموری که باید اجتناب شود هنگام تخلی:
۱٫دستشویی به صورت ایستاده فوق العاده نهی شده است.
۲٫صحبت کردن در دستشویی شدیدا نهی شده حتی جواب سلام هم نباید داد.البته استثنائی وجود دارد که ذکر گفتن اشکال نداره البته به شرط یواش گفتن.
۳٫طول دادن و زیاد نشستن در دستشویی نهی شده چون محل اجتماع آلودگی است.عجله کردن هم خوب نیست باید کامل قضای حاجت شود.
۴٫به طرف قبله و پشت به قبله نباید دستشویی کرد.
۵٫به طرف آفتاب و ماه و باد نیز نهی شده.

آداب بهداشت و پیشگیری در طب شیعی

– بسیاری از بیماری ها بخاطر رعایت نکردن آداب دستشویی است.

▫️زمان دستشویی رفتن:

۱- هرموقع فشار مدفوع و ادرار را احساس کرد بدون تاخیر و سریع برود.
نکته: زیاد رفتن باعث آسیب به مجاری ادرار و مدفوع و سبب بواسیر، پروستات و … میشود.

۲- قبل از خواب شب.
نکته: سبب پیشگیری از بیماری هاست.

۳- بعد از جنابت و خروج منی.
نکته: باعث خروج باقیمانده منی و پیشگیری از بیماری پروستات میشود (عدم ادرار بعد از جنابت باعث بیماری بدون درمان میشود).

۴- قبل از وضو، غسل.
نکته:  قبل از نماز و …

▫️ممنوعات (کلیه موارد باعث بیماری میگردد)
۱- دستشویی در حمام و یکی بودن محل دستشویی و حمام (سبب فقر می شود)
۲- دستشویی در قبرستان و میان قبرها
۳- دستشویی در آب راکد یا داخل آب
۴- دستشویی زیر درخت میوه دار
۵- دستشویی در راه ها و جاده های باز  (به علت تردد مردم)
۶- دستشویی در لانه ی حیوانات، سوراخ موش و مورچه و … (رعایت حقوق حیوانات)
۷- مسواک زدن، خوردن و حرف زدن در توالت (جواب دادن به سوال بقیه حتی جواب سلام با اینکه واجب است)
۸- دستشویی فرنگی جز در موارد خاص.
۹- زیاد نشستن در دستشویی
۱۰- شستن با آب گرم (سبب ابتلا به بواسیر)
۱۱- گذاشتن دستمال کاغذی، حوله و مسواک در دستشویی.
۱۲- نظر بر فرج خود حتی الامکان
۱۳- ایستاده دستشویی کردن (سبب ابتلا به جنون میشود؛ جز در موارد استثنا مثلا هنگام نوره کشیدن که اگر برای دستشویی بنشیند، مبتلا به فتق میشود)
۱۴- طول دادن و زیاد نشستن در دستشویی (سبب بواسیر، ورم پا، آسیب به کبد، سردرد، گرمی سر و … میشود؛ بایستی بمقدار نیاز باشد و معطل نشود).
۱۵- عجله کردن (بایستی قضای حاجت کامل انجام شود).
۱۵- رو و پشت به قبله بودن.
۱۶- به طرف خورشید و ماه بودن.

▫️دیگر توصیه ها
۱- مکان دستشویی از محل زندگی دور و مخفی باشد که بوی آن پخش نشود و رفتن شخص به دستشویی نیز معلوم نباشد.

۲- ورود به دستشویی و محل تخلی با پای چپ و خارج شدن با پای راست (برعکس مسجد رفتن).

۳- گفتن آهسته (و در نفس و دل) بسم الله الرحمن الرحیم و الحمدلله و …

۴- پوشاندن سر و حتی صورت، دهان و بینی (تا میکروب و ویروس روی سر ننشیند؛ بوی متعفن باعث کاهش عقل و ذهن میشود)

۵- مانع رسیدن ادرار به بدن، لباس و … شود (دستشویی های امروزه مناسب است که مانع میشود و در بیابان مکانی شبیه آن یا جایی که خاک زیاد دارد، مناسب است).

۶- استبراء کردن (تمیز کردن محل ادرار برای بانوان و مردان، با انگشت میانه دست راست جهت تخلیه کامل مجاری ادرار از محل مقعد تا انتهای آلت و از انتهای آلت تا سر آلت و سر آلت هر کدام سه مرتبه کشیده شود)

۷- پاک کردن مدفوع با فشار آب یا پارچه، دستمال، سنگ و … و سپس شستن با دست (دست با مدفوع ملاقات نکند).

۸- پاک کردن (استنجاء) با دست چپ

۹- استنجاء با آب سرد انجام شود (جهت پیشگیری و درمان بواسیر)
نکته: پاک کردن و شستن با آب گرم و ولرم سبب بواسیر میشود.

۱۰- ابتدا مقعد شسته شود بعد محل ادرار (علت این است که برای شستن محل ادرار، بایستی استبراء کند)

۱۱- شستن مقعد با صابون بعد از تمیز کردن با آب (پیشگیری از بواسیر)

۱۲- پس از مدفوع کردن، بایستی مدفوع را مخفی و پاک کرد تا آلودگی و بوی آن پخش نشود (در بیابان با خاک و … و در توالت با آب و …).

۱۳- بعد از استنجاء دستها حتما شسته شود (وضو نیز گرفته شود).

۱۴- شستن دسته ی شیرآب مانند شستن خود دست ها مهم است.

▫️توضیحات دستشویی

– بقدری مساله تخلیه کردن زمانی که به انسان فشار وارد میشود تاکید شده است که در روایت فرموده اند حتی اگر بالای اسب بودی مهلت نده و مثانه ات را خالی کن.
البته منظور روایت، اهمیت موضوع است.

– ورود به دستشویی همیشه همراه با مضرات است چون محل تجمع آلودگی بوده و با فشار به جسم انجام میشود و جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری بایستی ادعیه وارده را خواند.

– اسلام دست خوردن را راست و دست تطهیر را چپ قرار داده برای پیشگیری از بیماری ها، انگل  و کرم ولی اگر ناچارب بود مشکلی ندارد.

– برای پاک کردن مقعد از نجاسات علاوه بر آب میشود از سه، پنج یا هفت تکه پارچه، سنگ، دستمال و … که در بقیه مذاهب (مسیحیان، پارچه و دستمال کاغذی) وجود دارد نیز استفاده کرد ولی باید بعد از آن از آب استفاده کرد و باید موضع را با آب شست (در صورتیکه آب نباشد سنگ، دستمال و … کفایت میکند ولی محل ادرار حتما باید با آب شسته شود).
نکته: نباید از استخوان و فضولات خشک شده حیوانات استفاده کرد (باعث تاثیر جن بر انسان میشود)، همچنین نعمت الهی و خوردنی مانند نان و … نباید استنجاء کرد (سبب عذاب الهی میگردد) و بعلاوه سنگ، کلوخ و … باید تمیز باشند.
نکته ۲: شستن محل مقعد با آب حکم بهداشتی است وگرنه برای پاک شدن از نجاسات، سه قطعه سنگ، پارچه و … کفایت میکند.

– برای تمیزی موضع آلودگی و نجاسات، توصیه به شستن با پاک کننده ها شده است (روایات به صُعد (ریشه یک گیاه است و جایگزین صابون است) اشاره کرده اند که شوینده آن زمان بوده ولی استفاده از صابون و … نیز جایز است).

– تمیز ترین ملت جهان در صورت رعایت توصیه های اهلبیت (ع) قطعا مسلمانان هستند.

– باید دقت کرد که ظاهر مقعد بایستی شسته شود و نیاز به تمیزی درون مقعد و دهانه داخای آن نیست (باعث آسیب و از بین رفتن لایه مخاطی دهانه مقعد که تسهیل خروج مدفوع را بر عهده دارد میشود و خود، سبب بواسیر و … میشود).

– هر فرد شخصا باید استنجاء کند مگر در موارد اضطرار و بیماری.

– روایتی از پیامبر (ص) بیان میکند ایستاده دستشویی کردن از جفاست و دوری از رحمت خداست.

– در دو مورد عجله کردن پیش از رفع نیاز نهی شده است، غذا خوردن و دستشویی کردن.

– نجس ترین چیز ادرار معرفی شده است و اهلبیت توصیه شدید به دوری از آن کرده اند.
– در روایت آمده است که از عقاب چهار نفر، اهل جهنم معذب میشوند، که یکی از این افراد کسی است که اهمیتی به رسیدن ادرار به بقیه  مکانها نمیدهد.
– اهلبیت (ع) حتی توصیه کرده اند لباس مخصوص دستشویی داشته باشید، چون پشه و مگس روی آلودگی، نجاست و ادرار مینشیند و سپس روی لباس میاید (به هرحال باید مراعات کرد نجاست و … به بدن نرسد – توجه شود بحث شستن پس از اصابت نجاست نیست بلکه پیشگیری از ابتدا مهم و توصیه شده است).

– تاثیر آلودگی و … از جانب شیطان (میکروب و ویروس) معرفی شده است و برای جلوگیری از تاثیر شیطان بر انسان، علاوه بر توصیه های زیاد، توصیه به بسم الله و اذکار دیگر بیان شده است که بایستی آهسته و در دل بیان شوند.

– برای پوشاندن سر و صورت در توالت و دستشویی چند دلیل بیان شده است: اگر کسی او را احیانا دید، نشناسد؛ حیا از دو فرشته همراه انسان؛ میکروب ابتدا روی سر مینشیند و سپس بینی و … که باعث بیماری میشود؛ جلوگیری از رسیدن بوی متعفن (که سبب کاهش ذهن و عقل میشود)

منبع:
إرشادات الرسول المصطفی فی الصحه و طول العمر، آیت الله تبریزیان