تدابیر فصل بهار

تدابیر فصل بهار

فصل بهار، فعال شدن آلرژیها و بروز بیماریها با نگاهی به طب سنتی چه کینم :

یکی از توصیه‌های مهم امام رضا (ع) حجامت در فصل بهاراست.چون در این فصل خون به هیجان در می‌آید. لذا از قصد و حجامت در این فصل استفاده کنید.

امام رضا علیه السلام می‌فرماید: در ماه دوم بهار گوشت و چربی کم بخورید و بیشتر از غذاهای با طبع سرد استفاده کنید، ‌آب زیاد بنوشید و صبح‌ها استحمام کنید و با نشاط به تلاش مشغول شوید.

امام علی (علیه السلام ) :خدایا رحمت خود را با ابر پرباران و بهار پر آب و گیاهان خوش منظر شاداب بر ما نازل فرما، بارانی درشت قطره بر ما فرو فرست که مردگان را زنده و آنچه از دست ما رفته به ما بازگرداند. ( نهج البلاغه خطبه ۱۱۵)

– در حدیثی امام صادق(ع) به مواهب عظیم طبیعت پرداخته‌اند که از آن جمله این حدیث است که می‌فرمایند: شادابی در ده چیز است: پیاده‌روی، (اسب) سواری، آب تنی (شنا)، و نگاه کردن به سبزه و غیره.

بهار شناسی و مزاج آن با فرهنگ غنی طب سنتی چیست :

مزاج بهارگرم و تر و طبیعتی مانند خلط دم ( گرم و تر )دارد+  این فصل موافق با تمام سنین است و بویژه برای پیران و صاحبان مزاج سرد و خشک ( سوداوی ها )+ دراین فصل  بیماری‌هایی همچون دگرگون شدن خون (اختلاف الدم)، خونریزی بینی، ترک برداشتن رگ‌ها، پیدایش بزاق خون‌آلود، سرفه، نمایان میشود+ بدن انسان در فصل زمستان به دلیل تحرک کم و همچنین خوردن غذاهای گرم و مقوی، از مواد زیادی انباشته می شود که با شروع فصل بهار و گرما باید این مواد تجمع یافته از بدن خارج شود+ بهار فصل تولید خون از بلغم ( یعنی سرد و تر ) بوده که این خون بلغمی به سوی اندام‌های ضعیف مانند کشاله‌های ران و زیر پوست و اطراف بدن جاری می‌شوند و نتیجتا” امراضی مانند دمل‌ها ، ورم‌های چرکی ، جوش‌ها ، خارش ، جرب و ورم‌های حلق می‌گردند و اگر وارد مغز شود و به بطن‌های مغزی برسند، موجب بروز صرع و سکته‌ها می‌گردند و اگر به غشاهای مغزی وارد شوند موجب بروز وسواس سوداوی می‌شوند، و اگر این خون بلغمی به بینی بریزند موجب زکام، گرفتگی صدا، سرفه و…. همچنین ریزش این مواد به مفاصل باعث ورم‌های چرکی مفصلی و درد مفاصل می‌گردد وبنابراین برای دفع بلغم و دفع رسوبات سودا در بدن ضرورت انجام حجامت ، بادکش و فصد شکل میگیرد و این روش درمانی خلط های مورد بحث را تعدیل و اصلاح می نمایند .

بیماریهای فصل بهار یعنی چه:

در بهار به علت غلبه و هیجان خون، خواب زیاد می شود و برای تعدیل آن باید از استفراغات مناسب شامل حجامت ، بادکش و فصد استفاده شود.

دراین فصل بیماری‌هایی مانند آماس‌ها و التهابها (التهاب حلق و گلو و بیماریهای دستگاه تنفسی) دمل‌ها و جوش‌ها و درد مفاصل بیشتر دیده می‌شود و کودکان که تا ۱۵ سالگی در سن گرم و تر قرار دارند نیز بیشتر دچار بیماری می‌شوند.

بوقوع پیوستن بیماریهایی مانند خونریزی بینی به علت غلبه خون + تشدید بیماری روانی در افراد سودا مزاج به علت بیدار شدن اخلاط سوداوی در درون بدن + پیدایش ورم ها در اندامها + پیدایش دمل های چرکین + پیدایش زخم ها + پیدایش دیفتری + ترک برداشتن در رگ ها + پیدایش خلط خونی در دهان + سرفه های آلرژی دار + سکته ها و فلجی اندام + درد مفاصل  + بیماری های سر و گردن مشهود است .

دم‌نوش ضد گلو درد و خارش آن :

دمنوشی مرکب از ۱۰گرم از گل بنفشه و شکرتیغال تمیز را در ۲ لیوان آب جوش ریخته و روی حرارت ملایم بجوشانید تا یک لیوان آن باقی بماند و سپس دم‌نوش باقی‌مانده را صاف کرده و شب پیش از خواب و یا سه بار در فواصل گوناگون میل شود.
عطسه و راهکارش :

روغن های بنفشه و بادام شیرین اصل را تا روزی ۲بار، یک قطره از روغن بنفشه را درون حفره‌های بینی خود بچکانند و نیز از خوردن ادویه‌جات، غذاهای سرخ‌کردنی، شکلات، و قهوه در فصل بهار پرهیز کنید. و یا نوشیدن عرق‌های گیاهی به‌ویژه عرق‌هایی که از گیاهان بهاره مثل شاه تره، کاسنی و خرفه تهیه می‌شود، و هم چنین رژیم غذایی ساده ( انواع آش جات در زیر ذکر میشود ) به‌مدت ۳ روز از ابتلا به آلرژی‌ها و حساسیت‌های فصل بهار پیشگیری میکند. مثلا” به‌مدت ۳ روز تنها از ماءالشعیری که به‌صورت سنتی و بدون استفاده از موادشیمیایی و نگهدارنده تهیه شده، استفاده شود و نباید از ماده غذایی دیگری استفاده کنند. پس از اتمام این رژیم غذایی ۳ روزه نیز بیمار باید از سبزی‌های پخته شده، بدون ادویه و کم حجم به‌عنوان غذا استفاده کند.در پیشگیری از ابتلا به حساسیت‌ها و آلرژی‌های فصلی توصیه شده است .

اوریون، سرخجه، سرخک، آبله مرغان و سرماخوردگی :

اوریون، سرخجه، سرخک، آبله مرغان و سرماخوردگی رایج‌ترین بیماری‌هایی هستند که با فرا رسیدن فصل بهار در میان بزرگسالان و کودکان دیده می‌شود. این اتفاق به این دلیل بروز می‌کند که با گرم شدن هوا، حصار برودتی بدن شکسته شده و زمینه فعالیت عوامل بیماری‌زا فراهم می‌شود.

مصرف میوه و سبزیجات :

مصرف میوه و سبزیجات نشسته نیز در طول سفر از جمله عوامل بیماری‌زا محسوب می‌شود
تسکین خارش پوست با گیاه سبزی خرفه ( سبزی فاطمه س ) :
گیاه خرفه یکی دیگر از سبزی‌های فصل بهار است که خواص بسیار زیادی دارد. از جمله خواص این گیاه دارویی به اثرات تصفیه کنندگی خون از فضولات و مواد زائد به‌ویژه مواد صفراوی زائد می‌توان اشاره کرد.

راههای موثر دفع سموم و بخارات بدن در فصل بهار :
یکی از مهمترین اصول دفع فصل بهار در بدن ، دفع از طریق مدفوع است و بنابراین در کسی که دفع مدفوع به خوبی صورت نمی‌گیرد و دچار یبوست است، مواد اضافی راه مناسبی برای دفع ندارند و در نتیجه در بدن تجمع می‌یابند. و برای برطرف کردن یبوست، مصرف مواد غذایی ملین مانند آلو، تمرهندی، هویج، مویز و آب انجیر با آب برگه زرد آلو مناسب هستند و استفاده از داروهای مسهل مانند مغزفلوس نیز تحت نظر حکیم یا پزشک آشنا به طب سنتی به پاکسازی بدن از مواد زائد کمک می‌کند.

انواع مواد تحریک کننده سیستم ایمنی بدن در فصل بهارکه پیدایش بیماری ( کهیر، خارش، سوزش و ورم، سرفه، حتی تنگی نفس و مانند اینها)  را درپی دارد.

تحریکات با منشاءِ گیاهی؛ مثل: فلفل قرمز، گوجه فرنگی، نمک ، رب گوجه ، فست فودها ، بادمجان و گردۀ گیاهان بخصوص گردۀ درخت کاج در فصل بهار که بسیار تحریک کنندۀ قوی است و همچنین آلرژن های قارچی مثل : آلرژن های قارچی لابلای پوشالهای کولر.

تحریکات با منشاءِ حیوانی: سفیدۀ تخم مرغ (پروتئین های تخم مرغ)، پروتئین های ماهی، شیر، پشم و پر حیوانات، سم نیش حشرات، فضولات حیوانات و پرندگان خانگی، پوسته های بدن حیوانات مثل سگ، گربه و موش همچنین پروتئین های بدن سوسک که در هوا معلق می شود و بسیار آلرژن قوی می باشد.

تحریکات با منشاءِ شیمیایی و دارویی: لوازم آرایش، رنگ موهای شیمیایی، اسپری ها، عطرها، پنی سیلین، انواع دارو های شیمیایی، داروهای بیهوشی، دارو های رادیوگرافی، ادکلن ها ، مواد شوینده و نوشابه های گاز دار.

تحریکات با منشاءِ صنعتی و ساختمانی و خانگی : گرد وغبار، اکسیدهای نیتروژن، دود موتورهای گازوئیل سوز یا دیزل، ذرات معلق مربوط به سایش لاستیک خودروها، دود سیگار و قلیانها و همچنین الیاف پشم شیشه و پارچه های صنعتی و پلاستیکی و خاک اره چوب و متساعد شدن بو و دود و بخارات حاصل از غذاهای صنعتی و روغن های نباتی و رنگ های غذایی در آشپزخانه ها و شیرینی ها میباشد .

در بهار چه نوع تغذیه جاتی میل کنیم و یا تمهیدات پیشگیرانه داشته باشیم :

دراین فصل غذاهای لطیف‌تر و سبک‌تر مصرف کرده و در خوردن، حد اعتدال نگه داشته شود.

غذاهایی مانند آش جات طبیعی ( مرکب از برنج ، مقداری عدس، سبزی گشنیز و آلوی بخارای و هویج ) ، آش جو، آش اسفناج، کدو، جو، ماش ، خوراک لوبیا سبز و خوراکی هایی همچون تمر هندی، آلو بخارا و سیاه ، زرشک، رب به، رب انار، خیار، لیمو ترش، عناب و برگه های زردآلو و هلو  بدون تیزاب بوده و یا مناسب ترین خوراکی ها از نوع حبوبات ، سبزیجات ، میوه جات برای فصل بهارند.

مصرف شربت‌های خنک مانند شربت انار ، سکنجبین و سکنگبین و سبزی‌های معطر مانند ریحان و گل سرخ و مورد سودمند هستند .

برای وعده ناهار بیشتر از انواع لوبیای تازه، جوانه‌های ماش، لوبیا، عدس و یونجه و سبزیجات سبز رنگ جوان مثل ریحان، کرفس، کاهو، مارچوبه، اسفناج، بامیه، کدو، کلم، برگ سبز تربچه و چغندر استفاده کنید، مثلاً آش جو، آش آب‌غوره، آش تمبر هندی، خورش کدو، بورانی، آش دوغ، آش ماست و سوپ سبزیجات. خورش‌ها و خوراک‌های سبزیجات که بدون سرخ شدن و با ادویه‌هایی چون ریحان، رازیانه، مرزنجوش، رزماری، زیره سیاه و شوید طعم‌دار شده باشند، انتخاب‌های مفیدی هستند.

میوه‌های تازه مثل زردآلو، انجیر، انگور، آلو، انواع توت‌ها به همراه بادام خام و فرنی، تمرهندی ترش یا شیرین، کاهو با سکنجبین نیز میان وعده‌های مفیدی هستند و مصرف آن‌ها نسبت به تنقلات گرم مانند گردو و انواع شیرینی‌ها ارجحیت دارد.

در این ماه سلولهای خونی شروع به تکثیر و زیادشدن می کنند .خوردن خوراکی های لطیف ، گوشت ، تخم مرغ نیم عسلی محلی و شربتها مفید است .

فصد خون + حجامت + انواع تخلیه ها ( مواد ملین خوردن ، مدر ها و استفراغ مصنوعی ) + پرهیز از پرخوری + افزایش مایعات خوردن برای رقیق کردن اخلاط خونی + بهار فصل خوردن مایعات است نه غذا خوردن سنگین + حنا مالی کف پاها و کف دست و به روش قدیمی ها کل بدن + مصرف ماء الشعیر خانگی +اجتناب از حمام خیلی گرم و یا کل گرم‌کننده‌های بدن  مانند ادویه‌جات و استعمال پایین‌آورنده‌های حرارت و ساکن‌کننده‌های مواد + پرهیز از مصرف آب با معده خالی و ناشتا + پوشیدن لباس‌هایی با جنس کتان + روزه داری + مجامعت بیشتر + نوشیدن آب نسبتا” سرد ( نه یخ و بستنی )در ناشتا + بوییدن گلها و عطریات + حمام + روغن مالی مستمر بدن مثل روغن بنفشه و بابونه مفیدند+ حمام رفتن در صبح هنگام خوبست + کارهای فیزیکی و بدنی آرام (فقط در این فصل ) بعد از خوردن غذا  خوبست + ورزش در حد اعتدال + پرخوری با بیماری های متنوع در این فصل برابر است + از رب انار و رب بهار نارنج برای کاهش گرمای بدن استفاده شود + از خوردن گوشت و گرمیجات رطوبی آور پرهیز شود .

گیاهان داروئی مفید و تاثیرگذار شامل :

عرق گل ختمی و گل بنفشه و عناب برای پوست‌های حساس و کهیری و یبوست دار و تسکین دل پیچه شکم +زنجبیل برای مقابله با دردهای التهابی + فلفل قرمز ویتامین سی و ضد التهابات + زردچوبه ضد التهابات و تسکین آرتروز و مخلوطی از روغن زیتون با فلفل جات و زنجبیل + گیلاس و یا زغال اخته دارای آنتی اکسیدان و ضد التهابات بدن + عرق برگ چنار برای باز شدن صدا دارویی موثر برای درمان آسم و تنگی‌نفس به روش جلادادن به پوست با پنبه آغشته به آن و یا به روش خوردن و یا ضماد برای درد مفاصل زانو + عرق شاه تره برای درمان تبخال به روش ضماد یا غرغره + عرق کاسنی برای سم‌زدایی از بدن و کاهش گرما و آرام سازی کبد ملتهب با خارشهای پوستی و کهیر ها به روش قبل از هر تغذیه سه گانه + شربت سکنجبین برای شکستن اخلاط سه گانه مزمن بدن + عرق آویشن برای آرام کردن معده و نفخ آن قبل از هر وعده غذایی و رفع ترشی و روده های سرد +عرق پونه ( پونه کوهی فقط برای زنان باردار ممنوع ) برای نشاط بیشترو گرگرفتگی و تهوع ناشی از عادت ماهانه و سوزش و خارش و خراش و احساس زخم در سینه و سرفه را برطرف می‌کند + و گیاهان خودرو مثل قازایاغی، گندله، کنگر، ریواس، پونه وحشی (یارپیز)، کاکوتی(کهلیک اوتی)، یملیک(شنگ)، بولاغ اوتی، مندی و کهلیک اوتی میباشند .

تغذیه کودکان

بهترین رژیم غذایی در فصل بهار برای کودکان و تقویت سیستم ایمنی و قوای جسمی آن‌ها خوردن سوپ جو، ماءالشعیر طبیعی، چلو گشنیز با گوشت جوجه خروس است. ونیز مصرف کمتر گوشت قرمز است و همچنین توصیه شده در این فصل به جای آب خوردن ، عرق کاسنی، عرق خرفه یا عرق شاه‌تره بنوشیم یا به فرزندان‌مان بدهیم.

تغذیه کودکان در بهار :

در این فصل به کودکان‌ غذاهای پرادویه داده نشود و تا ممکن است از مصرف ترشی و غذاهای محرک و خوراکی‌هایی که طبع آن‌ها سرد است، دور نشوند.
درفصل بهار چه نخوریم :

افرادی وجود دارند که به هیچ‌یک از شیوه‌های پاک‌سازی اخلاط و سموم بدن عادت ندارند و انجام این نوع پاک‌سازی‌ها برای‌شان بسیار دشوار است، برای این گروه نیز راه حلی ساده وجود دارد؛ این گروه باید دقت کنند در فصل بهار مقدار غذای‌شان را نسبت به فصل‌های دیگر کمتر کنند تا مواد زائد و سموم کمتری در بدن‌شان انباشته شود.

از خوردن غذاهای گرم و تر (مانند رشته و گوشت بسیار) و شیرینی‌ها و خوراکی‌های تلخ و شور پرهیز کنند + مضرهای شدید شامل پیاز ، ترشی سیر و سرکه جات هستند چون عوارض استفاده از ترشیجات و خاصه سرکه درفروردین ماه : ضعف قلب ،  هیجان خون و سکته قلبی ، افت فشار ، خواب آلودگی در پی دارند + ممنوعیت غذاهای شور + ممنوعیت گوشت غلیظ مثل گاو و گوساله + پرهیز از خوردن کله و پاچه + کم کردن غذاهای مولد خون مانند غذاهای گوشتی (انواع کباب ها و حلیم)، شیرینی جات (مانند عسل، شیره انگور، شکر سرخ) + کم کردن غذاهای با مزاج گرم، تلخ و شور + غذاهای فست فودی و کنسروی، مانده و خاصه پرخوری نیز در این فصل بسیار مضرند.