بهترین ظرف برای طبخ غذا کدامند؟

▫️اصل اول در ظروف
– استفاده از هر ظرفی بلامانع است مگر اینکه شارع مقدس نهی فرموده است.
نکته: این نهی ممکن است بخاطر کثیفی آن ظرف باشد مانند ظرف چرمی، یا بخاطر جنس خود ظرف باشد.

▫️ظروف تایید شده
بهترین ظروف بترتیب اهمیت (جهت پخت و پز)
۱- ظروف سنگی (بهترین و سالمترین ظرف)

۲-  ظروف سفالی با لعاب طبیعی
نکته: یک نوع ظرف و قابلمه سفالی بنام برنیه وجود دارد که برای پخت و پز و تهیه دارو وارد شده است.

۳- ظروف مسی

سه مورد فوق جهت پخت و پز و موارد ذیل جهت خوردن مد نظر هستند:
۴- ظروف بلورین

۵- ظروف چینی نشکن (سرامیکی-از نافع ترین ظروف)

نکته: برای باقی اجناس مجوزی صادر نشده است ولی طبق قاعده کلی میتوان با تمام ظروف غذا پخت و خورد مگر مواردی که نهی شده است مانند آهن، طلا و نقره.

▫️ظروف نهی شده
موارد ذیل برای خوردن و آشامیدن نهی شده است و به طریقه اولی، پخت و پز نیز مضر است.

۱- ظروف طلایی (چه از طلا ساخته شده باشد چه آب طلا داشته باشد و چه در ظرف طلا وجود داشته باشد)

۲- ظروف نقره ای (برای خوردن-چه از نقره ساخته شده باشد و چه در ظرف نقره وجود داشته باشد و چه با نقره تزئین شده باشد)
نکته ۱: در صورت اضطرار، باید از قسمتی از ظرف آب نوشید که نقره نداشته باشد.
نکته ۲: وجود نقره در روغن دان و شانه نیز نهی شده است.

۳- ظروف آهنی
نکته ۱: آهن جزو مواد کثیف بوده و نجس معرفی شده است و کلا استفاده ی آن در هیچ جای منزل صلاحیت ندارد (بالاخص مواد خوراکی و تهیه غذا مخصوصا اگر زنگ زده باشد).
نکته ۲: در صورت تماس دست با آهن، دست بایستی شسته شود.
نکته ۳: وجود آهن در شیرآلات و پختن نان روی آهن نیز مضر است (بهترین نان، نانی است که روی آهن پخته نشود).
نکته ۴: اگر ظروف لعاب اندود شوند ممکن است مصداق ظرف آهنی نباشند ولی آهن وقتی روی آتش قرار بگیرد و داغ میشود موادی تولید میکند که از آن ناحیه نیز آسیب وارد میکند.

▫️توضیحات ظروف

ظرف سنگی:
– بهترین ظرف برای پخت و پز دیگ ها و ظروف سنگی است.
– روایت: امام رضا (ع) از مدینه خارج شدند و به سمت مأمون در خراسان آمدند. پس زمانیکه از نیشابور خارج شدند نزدیک ده سرخ شدند. زمانیکه وارد سناباد شدند (منطقه ای در مشهد) بر کوهی که از آن دیگ درست می شد تکیه کردند. دعا کردند خدایا بوسیله این کوه به مردم نفع بده. و با دیگ هایی که از سنگ این کوه درست می شود. و در غذاهایی که در آن قرار می دهند برکت بده. و به دیگ هایی که با سنگ آن کوه درست می شود برکت بده. پس امام دستور دادند دیگ هایی از همان کوه برای ایشان درست کردند. سپس فرمودند: غذایی جز در این دیگ های سنگی برای من نپزید. امام کم غذا می خوردند و برکت دعای امام رضا بر این کوه بر همه ظاهر شد.
گفته میشود سنگ آن کوه سخت بوده است و با مکافات از آن قابلمه درست می کردند. ولی از زمانی که امام دعا کردند تراشیدنش آسان شده بود. علاوه بر آن پختن غذا در آن دیگ ها طعم و مزه دیگری درست کرده بود.  
طبق سفارش امام کسی که از دیگ سنگی آن کوه غذا می خورد برای او برکت است.
نکته: چون امام گفتند در هیچ ظرف دیگری (چه مسی و …) غذا درست نکنند معلوم می شود که بهترین و سالم ترین ظرف سنگی است.
– در نتیجه بقیه ظرف ها خالی از اشکال نیستند و ضررهایی به همراه دارند.

ظرف سفالی:
– روایت وارد شده است که پیامبر (ص) با ظرف سفالی آب می خوردند. مشکلی ندارد و ظرف خوبی است.

ظروف سرامیکی (قواریر-شبیه چینی):
– پیامبر (ص) دوست داشتند که با این ظرف ها آب بنوشند. و می فرمودند این تمیزترین ظرف های شما است.
نکته: تمیزی اینجا به این معناست که ضرر به همراه ندارد و سالم است.

ظرف مسی:
-ظاهرا اشکال ندارد با ظرف مسی غذا بخورند و آب بنوشند.
– روایت شده از یوسف بن یعقوب که همراه امام صادق (ع) در حج بودیم. امام آب خواستند. برای ایشان لیوان مسی آوردند و آب خوردند. شخصی از اهل تسنن گفت عبّاد بن کثیر خوردن با ظرف مسی را کراهت می داند. امام فرمودند مشکلی ندارد. سپس فرمودند برو به عبّاد بگو این ظرف طلا است یا نقره که مشکل داشته باشد.
– این روایت درخصوص حرام نبودن استفاده از ظرف مسی است. زیرا در مقابل طلا و نقره عنوان شده است.
البته راوی حدیث فوق توثیق نشده است.

ظروف بلورین:
روایت از امام علی (ع) میفرمایند اگر روز قیامتی وجود نداشت مغز گندم را میخوردم و آب را با ظرف بلورین میآشامیدم.
نکته: این روایت میتوان استفاده کرد که ظرف بلورین ظرف مورد تایید هست.

ظروف طلا:
– روایات متعدد هست که پیامبر و ائمه علیهم السلام از استفاده از این ظرف ها شدیداً نهی کرده اند. مفاد آنها این است که از ظرف طلا و نقره غذا نخورید.
– روایت از پیامبر اکرم (ص) درمورد کسی که در ظرف طلایی یا نقره ای آب یا مایعی دیگر می نوشد: می فرمایند آتش جهنم را در شکمش فرو می برد.

ظروف نقره:
– کمتر کسی ممکن است بتواند در ظرف طلایی غذا یا آب استفاده کند ولی ظرف نقرای ممکن است بیشتر مبتلا به باشد. به همین خاطر بیشتر نهی شده است.
– روایت از امام صادق (ع): غذا نخورید در ظرف نقره ای و در ظرف هایی که در آنها نقره به کار رفته (با نقره تزیین شده) است.
– روایت: امام کراهت داشتند که در ظرف نقره بنوشند و یا ظرفی که با نقره تزیین شده باشد. روغن دان هم نباید نقره ای باشد. شانه هم نباید نقره ای باشد.
نکته: اینجا بحث حرمت نیست بلکه منظور این است که ضرر دارد.
– روایت: به امام عرض شد وقتی که ظرفی غیر از ظرف نقره دار نباشد تکلیف چیست؟ امام فرمودند اگر چاره ای از خوردن با ظرف نقره دار نیست از محلی که نقره نیست آب خورده شود.
– روایت صحیح السند از امام صادق (ع): استفاده از ظرفی که در آن کمربند نقره ای به کار رفته است و یا زنجیر نقره ای دارد مشکلی ندارد فقط دهان خود را از قسمت نقره ای دور کنید (نباید از محل نقره ای نوشید).
– روایت داریم که دیدند امام صادق (ع) نقره های لیوان را ابتدا با دندان می کندند و بعد از آن آب می خوردند.

ظروف آهنی:
– آهن جزو چیزهای کثیف است و صلاحیت ندارد.
– روایت داریم که اگر دست با آهن ملاقات کند باید دست را بشویید. کلید آهنی در دست داشته باشید باید دست خود را بشویید. خب وقتی دست زدن به آهن خوب نباشد خوردن در ظرف آهنی یقیناً درست نیست. بخصوص اگر این ظرف ها زنگ زده باشند.
– بدتر از اینها پختن با ظرف آهنی است.
– نانی که امروزه با ظرف آهنی پخته می شود ریسک است و خطر دارد. حتی لوله ها و شیرهای آب آهنی هم ضرر دارند.
– غیر از مسئله تماس که در بالا اشاره شد، آهن وقتی روی آتش قرار می گیرد عیان تولید می کند. این عیان ها ممکن است ضرر داشته باشد و از این ناحیه آسیب بزند.

(استاد تبریزیان)