آب درمانی در طب اسلامی

آب درمانی در طب اسلامی – شیعی

نکاتی پیرامون خاصیت آبها و درمان با آنها

– بهترین آب دارای چند صفت است، سرد، سفید و براق بودن، صاف و سبک بودن و گوارا بودن و آبهای بد، گرم و کدر هستند و غلظت دارند.

۱– آب آسمان
اگر هوا صاف باشد و آب حاصله صاف باشد و کدر نباشد بهترین آب است.

– برای قدرت بدن و قلب مفید است.
– آب آسمان را جمع شود و بنوشد مخصوصا باران نیسان.
– شروع درمانهای عمومی به این شکل است که به انسان آب باران بدهند. (لیطهرکم)
– جزو آبهای سبک و شیرین است، صاف است و برای بدنها مفید است اگر زیاد نگه ندارند و زیاد روی زمین نماند (رساله ذهبیه)
– بدن را (از درون) پاکیزه میکند.
– بیماری ها را دفع میکند.
– رجس و مکر و زهر شیطان را دور میکند (منظور خارج کردن میکروب و بیماری از بدن نیز است).

– آب آسمان:
– پیامبر اعظم صل الله علیه و آله: خداوند میفرماید از آسمان آب مبارکی نازل کردیم. در زمین آبی نداریم مگر اینکه آب آسمان در آن مخلوط شده است.
– حضرت امیرالمومنین علیه السلام: آب آسمان بنوشید که بدن را (از درون) پاکیزه میکند و بیماری ها را دفع میکند. خداوند از آسمان آب طاهری میفرستد تا شما را پاکسازی کند و رجس و مکر و زهر شیطان را از شما دور کند و دلهایتان را قوی و قدمهایتان را ثابت میکند.

۲– آب فاتر
– آب جوشیده ای که ولرم شده (خوردن آب و غذای داغ بشدت نهی شده است) – فتور از حدت به سردی میاید نه از سردی به حدت

در صورتی که ناشتا یا موقع افطار استفاده شود (طبق روایت امام صادق علیه السلام):
– معده و کبد را پاک میکند.
– بدن و دهان را خوشبو میکند.
– دندانها را محکم میکند.
– چشم را قوی و بینایی را جلا میدهد.
– رگها (ژنها) را که هیجان کرده فرو مینشاند.
– مره (صفرا و سودا) و بلغم را درمان میکند (سه مزاج را تعدیل میکند که بهترین درمان است).
– گرمی معده را فرو مینشاند.
– درمان میگرن نیز هست.

نکته: قند طبیعی نیشکر برای هر چیزی نفع دارد و ضرری ندارد و آب جوش هم همینطور است فلذا آب جوش و شکر طبیعی مفید است.

امام صادق ع : زمانی که پیامبر افطار میکردند اول با حلوا و اگر نبود با شکر و اگر نبود با خرما و اگر تمام اینها نبود با آب ولرم این کا را میکردند چون معده و کبد را پاک میکند و لدن و دهان را خوشبو میکند و دندانها را محکم میکند و چشم را قوی و بینایی را جلا میدهد و گناهان را میشوید و رگها (بیماری ژنتیکی) را که هیجان کرده است را فرو مینشاند و مره (صفرا و سودا) بلغم را درمان میکند و گرمی معده را خاموش کرده و میگرن را درمان میکند. (این فواید البته متعلق به افطار است – در عربی به صبحانه نیز گفته میشود که این روایت شاید شامل صبحانه نیز بشود).
سه مزاج را اصلاح میکند که تعدیل آن بهترین درمان است.
– عمومیت این روایت به درمان کل بیماری های مره، بلغم، کبد، معده، میگرن را شامل میشود.
– پیامبر از تمام چیزهای داغ، چه غذا و چه آب متنفر است و او را از جهنم (آتش) میداند و از خوردن آن نهی کرده اند. بلکه میفرمودند بگذارید سرد شود.
– آب جوش خوب است مثلا در روایتی پیامبر فرموده اند آب جوش برای هر چیزی مفید است (از جمله برای بیماری ها) و برای هیچ چیز ضرر ندارد (اگر کسی خوردن آب برایش ضرر دارد طبق این روایت، این آب ضرر ندارد حتی بعد از میوه که آب خوردن نهی شده است).
جمع دو روایت این است که اگر آب داغ باشد و نزدیک جوش باشد را نباید خورد بلکه آب جوشیده ای که سرد (ولرم) شده نافع است.

۳– آب چشمه
– چشمه ها و قناتها که آب فراوان دارند از عطایای الهی هستند.
آیا نمیبینی خداوند از آسمان آب فرستاد و آن را بشکل چشمه جاری کرد؟
– بهترین چشمه، چشمه ای است که از جانب شرق خرج میشود. سبک باشد. و جوی آن در مناطق کوهستانی باشد. این آبها در زمستان و تابستان سرد است
– شکم را نرم میکند (ملین هستند).
– مفید برای کسانی که گرمی دارند و گر میگیرند.
– بهترین آبی که برای مسافر است.

۴– آب رودخانه
این آب نیز از چشمه و کانالهاست که سرازیر میشود از کوه و آب خوبی است.
– بهترین آب رودخانه فرات است.
– در درجه بعدی باقی رودخانه ها مانند نیل و سیحان و جیحان هستند. (رود مورد دجله مدح نشده است چون از محل گوگردی عبور میکند. بلخ نیز مدح نشده است.)

امیر المومنین ع فرمودند دو ناودان از بهشت در فرات میریزد.
– امام صادق ع فرمودند اگر فاصله ما تا فرات سی کیلومتر هم باشد می آمدیم و خود را با آن درمان میکردیم.

۵– آب چاه
– این آب تا وقتی چاه جوشش دارد نافع است. ولی زمانی که جوششی نداشت و کدر شد و یا نجاستی در چاه افتاد دیگر قابل استفاده نیست.
– چاه باید از چاه فاضلاب حداقل هفت یارد و بیشتر (بستگی به زمین دارد) فاصله داشته باشد.
این آب مفید است، شیرین و گوارا و صاف و نافع است اگر جوشش دایم باشد و زیاد در زمین نمانده باشد (رساله ذهبیه).

۶– آب گوگردی
– روایات بشدت درمان با آب گرم و آب گوگردی نفی و از آن نهی میکند.
– هیچ آب های تلخ و شور قابلیت درمان ندارند (بیشتر آب گوگردی مدنظر است).
– حتی استعمال خیلی از مواد (مانند الکل و شراب که برای استغمال خارجی نه خوردن) برای استفاده خارجی نهی شده است و آب گوگردی و تلخ نیز طبق همین قاعده برای استفاده خارجی نهی شده است.

آب گوگردی و تلخ:
پیامبر: نهی فرموده اند از درمان آب بدبویی که در کوههاست. روایت دیگر امام صادق( کافی-صحیح السند): پیامبر نهی کرده اند از درمان با آبهای بدبو و آنها چشمه های گرمی  هستند که در کوهها وجود دارند و بوی گوگرد ازآنها متصاعد میشوند. این چشمه ها از سرریز جهنم است و لعنت شده اند و مورد غضب الهی قرار گرفتند.
کلینی و … نقل کرده اند ابوسعید نقل میکند از کنار امام حسن و امام حسین در حالیکه در آب فرات بودند عبور کردم در حالیکه ازار داشتند گفتم صلوات خدا بر شما، لباسها را خراب کردید کاش درمیاوردید. فرمودند خراب شدن لباس بهتر از خراب شدن دین است و نزد ما محبوب تر است. آب هم اهلی دارد مانند کسانی که در زمین ساکنند. کجا میروی؟ گفت میخواهم نزد آب بروم که تلخ است و بعنوان دارو استفاده کنم و بخورم بخاطر بیماری که دارم بامید صحت بدن و روان کردن شیطان. فرمودند فکر نمیکنیم خداوند در چیزی که لعنت کرده است شفا قرار دهد؟ عرض کردم چرا؟ فرمودند: چون خداوند تعالی زمانی که غضب کرد بر قوم نوح درهای آسمان را باز کرد و آب را بر زمین ریخت و بر زمین امر فرمود آب را خارج کند و زمین نیز چنین کرد فقط چشمه هایی عاصی شدند و خداوند این چشمه ها را نفرین کرد و تلخ و شور قرارشان داد. (در روایت دیگری حضرت نوح امر فرمود و ایشان نفرین کردند)
شبهه دارو نبودن و نخوردن و شاید برای بیماری های پوستی مفید است مانند خمر و الکل که خوردنش حتی برای دارو مشکل دارد ولی فقها اجازه برای استعمال خارجی را داده اند مثلا برای زخم ها. در مورد الکل برای زخم و شانه نهی شده پس حتی در ظاهر بدن نیز نهی شده است.